Kauwsieraad helpt bij verwerking van prikkels

Een kauwsieraad kan bij zowel jongeren als ouderen helpen om prikkels te reguleren, rust en zelfvertrouwen te vinden en op een veilige manier te voldoen aan kauwbehoeften (ter voorkoming van parafuncties en slechte gewoonten - waaronder nagelbijten, klemmen en bijten op voorwerpen). Ook mensen met autisme, ADHD en hooggevoeligen zijn er mee geholpen.

Meer weten over wat een kauwsieraad (ook wel kauwketting of bijtketting) is en hoe deze werkt? We geven je op deze site allerlei informatie over kauwsieraden en waarvoor ze worden gebruikt. Wellicht handig als je er iemand wat over wilt vertellen, of als je wilt ontdekken of een kauwsieraad jou kan helpen.

Kauwsieraad - hoe werkt het?

Een kauwsieraad - vaak ook bijtketting genoemd - is een koordje (met veiligheidssluiting) waaraan een siliconen rubberen hanger is bevestigd. De hanger kent allerlei kleuren en vormen, net als bij echte sieraden. Voor elke type gebruiker is wel een kauwsieraad te vinden. Het kauwsieraad is gemaakt van flexibel materiaal (waarvan de zachtheid en flexibiliteit per kauwsieraad kan variëren), die speciaal gemaakt is om op te kauwen. En in het kauwen, bevindt zich de werking van het kauwsieraad.

Onderzoek¹ en praktijkervaring laat zien dat de activiteit van het kauwen rust geeft (en stress-gevoelige situaties minder stressvol worden ervaren) en een stimulerende werking op de cognitieve functies (nuttig bijvoorbeeld voor concentratie en geheugen) van de gebruiker. Het kauwen is eveneens een belangrijk onderdeel van de sensorische informatieverwerking en het verwerken van zintuiglijke prikkels. De studies tonen aan dat kauwen een regulerende werking heeft op hoe externe prikkels in de hersenen worden verwerkt. En dat is waar de werking van een kauwsieraad op gebaseerd is.

Het kauwen brengt rust. En dat maakt een kauwsieraad een praktisch hulpmiddel, dat eenvoudig is te gebruiken bij allerlei soorten mensen met (over)prikkeling. Het helpt bij prikkelverwerking en de sensorische integratie. Of het nu gaat om nagelbijten, 'friemelaars', mensen met een autisme spectrum stoornis, ADHD of hyperactief zijn, hooggevoeligen of stoornissen in sensorische integratie, tic- of dwangstoornis of syndroom van Gilles de la Tourette. Of senioren met bepaalde aandoeningen zoals dementie of overmatige kauwbehoefte. De praktijk laat zien dat een kauwsieraad hen allen rust kan bieden en een manier is om prikkels te reguleren.

Kauwsieraad of bijtketting uitkiezen

Als je een kauwsieraad wilt gebruiken, dan is het handig te letten op de volgende punten:

• Kies een kauwsieraad dat stevig genoeg is voor diegene die hem gebruikt. Sommige kauwsieraden zijn zachter / meer flexibel, anderen steviger - kies een intensief kauwsieraad als diegene al vaak op dingen bijt.
• Wie meer sensorische prikkeling (ook wel stimming) zoekt, kiest een kauwsieraad met nopjes of ribbels. Deze zorgen voor meer (tactiele) prikkels voor tast en mond.
• Laat diegene die hem draagt, zelf mee beslissen over het de vorm/kleur van het kauwsieraad. Hij/zij moet de kauwketting graag willen gebruiken.

Volwassenen kiezen wellicht liever een bijtketting die past bij hun kleding of juist onopvallend is, terwijl kinderen vaker een speels type bijtketting leuker vinden. Tieners, pubers en jongvolwassenen kunnen veel baat hebben bij een kauwsieraad, maar zijn wellicht meest kritisch: sommigen willen juist een statement maken of het als een mode accessoire zien (expressief kauwsieraad), en anderen willen juist een heel onopvallend kauwsieraad, om er niet mee te koop te lopen.

Kauwsieraad volwassenen

Welke kauwsieraden of bijtkettingen zijn het meest geschikt voor volwassenen? De meeste volwassenen willen graag een kauwsieraad dat niet zo opvallend is, qua vorm en kleur. Goede opties zijn dan bijvoorbeeld abstracte vormen, die niet direct iets uitbeelden.

Met betrekking tot kleur kan in plaats van felle kleuren, juist gekozen voor bijvoorbeeld meer pastelkleuren of donkere, onopvallende kleuren. Sommige websites hebben speciale secties met kauwsieraden of bijtkettingen voor volwassenen: bijtkettingen volwassenen.

Ook zijn er volwassenen die kiezen voor een subtiele kauwdop of bijtdop - die op de achterkant van een potlood of pen geplaatst kan worden - en waarop veilig gekauwd kan worden.

Autisme hulpmiddelen: Kauwsieraad

Mensen met autisme hebben vaak een verstoring van sensorische integratie - het proces waarbij iemand alle prikkels van al de zintuigen (zoals horen, zien, ruiken, proeven, tasten, balans/evenwicht en spierinformatie) worden verwerkt door het lichaam. Vaak komen externe prikkels extra hard binnen of worden ze niet goed op elkaar afgestemd. Alle zintuigelijke prikkels, geluiden, licht, smaak, geuren, druk, bewegingen/balans, etc. komen binnen zonder goed filter - bij sommigen komt het te heftig binnen, en anderen juist te weinig waardoor iemand bepaalde zaken te weinig waarneemt.

De verstoring in deze sensorische integratie kan verergeren door eigen gedachten en gevoelens - waaronder spanning, stress en angst - wat kan leiden tot extra prikkelgevoeligheid. Men kan spreken van een "vol hoofd". En op zijn beurt kan dat bij mensen met autisme sneller leiden tot overprikkeling. Als iemand overprikkeld (door combinatie van zintuigelijke prikkels en eigen gedachten/gevoelens) is, leidt dat tot veel klachten (van mentale problemen als gespannenheid, angst, driftig worden, etc. tot fysieke problemen als verstijven, hoofdpijn en andere pijnen) bij diegene die het overkomt - en soms ook tot onbegrip of reactie van zijn of haar omgeving, die de overprikkeling niet ervaart en/of niet snapt.

Een kauwsieraad is een hulpmiddel voor mensen met autisme om wat meer grip te krijgen op overprikkeling; het kauwsieraad kan gebruikt worden om prikkels te reguleren. Het is een zogenaamd stimming hulpmiddel - gericht op het stimuleren van prikkels - en daarmee rustgevend te werken. Om te voorkomen dat er dusdanige overprikkeling optreedt dat iemand niet meer aanspreekbaar is, of de situatie uitmondt in een drift- of huilbui, of andere uitspatting.

Willie: "Ik ben in de 40 en gebruik een vrolijke bijtketting. Door mijn autisme kan ik overprikkeld raken en ga ik o.a. kaakklemmen. Wat voor diverse problemen zorgt."

Ergotherapeuten en mensen die gespecialiseerd zijn in prikkelverwerking (arrousal) en/of sensorische integratie (SI) zetten kauwsieraden in als onderdeel van hun behandelplannen. Wat zij vooral positief vinden aan een kauwsieraad is dat het een eenvoudig hulpmiddel is dat door veel mensen met autisme kan worden gebruikt en makkelijk mee worden genomen. Vooral het gemak waarmee de persoon zelf wat controle kan krijgen, wanneer overprikkeling dreigt. Het kan zo worden ingezet als preventief hulpmiddel voor overprikkeling, om net wat meer lucht bieden op momenten van spanning of verandering.

Meer weten over prikkels? Lees hier meer over overprikkeling en onderprikkeling bij autisme.

Kauwsieraden en hooggevoeligheid

Prikkels komen voor hooggevoelige of hoogsensitieve mensen (HSP) extra hard binnen; te veel prikkels maakt hen nerveus, onrustig en ongemakkelijk. Het zenuwstelsel lijkt makkelijker overprikkeld dan bij anderen. Drukke omgevingen of spannende situaties (die voor andere mensen wellicht helemaal niet als spannend worden ervaren) leiden bij hoogsensitieve mensen tot veel spanningen en prikkels. En net als overprikkeling bij autisme, hebben ook te veel prikkels bij hooggevoeligheid ongewenste, vaak emotionele, gevolgen.

Een bijtketting wordt door gevoelige mensen ingezet om prikkels te reguleren. Het bijten op de ketting helpt om focus te houden en andere prikkels te negeren / minder te laten binnenkomen. Het voorkomt ook dat andere, minder gewenste afleidingen worden gezocht, zoals nagelbijten of potloodbijten.

Ben je zelf hooggevoelig of heb je een hoogsensitief kind, dan kan een kauwsieraad een uitkomst zijn.

Kauwsieraad bij ADHD

Waar veel hooggevoelige mensen of mensen met autisme op zoek zijn naar minder prikkels of deze beter te reguleren, lijkt iemand met ADHD juist op zoek te zijn naar meer prikkels. Als zij niet voldoende prikkels krijgen (als ze iets saai vinden bijvoorbeeld), dan gaan ze op zoek naar andere prikkels - of produceren ze die zelf (door bijvoorbeeld impulsief gedrag, onrustig worden en nagelbijten). Met vaak gevolgen voor hun omgeving, die niet altijd zit te wachten op die extra prikkels.

Een kauwsieraad kan bij mensen met ADHD zorgen voor die extra prikkels om hen tot rust te laten komen; of hen meer concentratie en focus te geven op waar zij mee bezig zijn. Het bijten (en friemelen) op het kauwsieraad geeft hen extra prikkels.

Een kauwsieraad met extra nopjes en structuur kan bij mensen met ADHD handig zijn voor extra prikkels.

Kauwsieraad voor ouderen en senioren

Kauwen blijkt bij uitstek goed te zijn voor senioren en ouderen om hun cognitieve functies (zoals geheugen en nadenken) te stimuleren en concentratie te verhogen. Ouderen die meer kauwen, functioneren beter. Onderzoek² toont aan dat het kauwen niet alleen helpt bij het vinden van rust, maar ook dat de kauwactiviteiten bijdragen aan betere doorbloeding van de hersenen. Hierdoor blijven de hersenen meer actief en loopt de kans op bijvoorbeeld hersenaandoeningen zoals dementie terug.

Een kauwketting kan helpen om senioren en ouderen met een bijt- of sabbelbehoefte eenvoudig en veilig te ondersteunen in die behoefte. In de praktijk zetten verzorghuizen en verpleeghuizen kauwsieraden ook in als hulpmiddelen voor ouderen met dementie, Alzheimer en andere hersenaandoeningen.

Kauwsieraad voor kinderen

Kauwsieraden en bijtkettingen worden veel gebruikt door kinderen, met name voor het stoppen van nagelbijten en bijten op kleding, bieden van rust en concentratie op school of thuis. Niet alleen kinderen met autisme of ADHD, maar ook kinderen die gewoonweg snel onrustig zijn of gevoelig voor prikkels, ervaren de bijtketting als hulpmiddel om rust te vinden in onrustige omgevingen zoals school of in situaties die nieuw of spannend voor hen zijn.

Ook in situaties waar kinderen zich focussen of concentreren, zoals bijvoorbeeld op (school)werk of nadenken over een puzzel. Maar ook tijdens het lezen van een spannend boek, bekijken van een film of tijdens het spelen van spelletje is vaak kauwgedrag zichtbaar - in de vorm van bijten op nagels, haren en voorwerpen (als pennen, potloden, kabeltjes, kettinkjes, etc.). Een kauwsieraad biedt dan uitkomst.

Kauwsieraad als hulpmiddel in de zorg

Kauwsieraden worden ook veelvuldig ingezet bij mensen met een handicap, verstandelijke beperking, Gilles de la Tourette of tics.

In de zorg (thuiszorg, mantelzorg, verpleeghuizen, etc.) en als onderdeel van diverse professionele therapieën is het prettig als mensen zelf in staat zijn om een hulpmiddel te gebruiken: de kauwketting is in veel gevallen eenvoudig inzetbaar en kan oplopende spanningen voorkomen. Het kauwsieraad speelt daarbij een belangrijke rol in het vinden van rust.

Het werkt ontspannend bij tics, stress of angst; in situaties waarin mensen zich ongemakkelijk voelen, zoals andere omgevingen of gebeurtenissen buiten de normale routine. De bijtketting biedt zo veel zorgbehoevenden in allerlei situaties extra houvast en zelfvertrouwen.

Kauwsieraden - meer weten?

Meer weten over kauwsieraden, kauwkettingen en bijtkettingen? Of eens proberen of een kauwsieraad voor jouw situatie ook werkt? Voorbeelden van bijtkettingen en ervaringen van gebruikers van kauwsieraden en bijtkettingen lees je onder andere meer op bijtketting.nl.